RIZA AKDEMİR: MİLLİYET VE DİN

MİLLİYET VE DİN
RIZA AKDEMİR
(EMEKLİ VALİ)

Milliyet ve Din
Rızâ AKDEMİR (Emekli Vali)
Millet denilen içtimai rumroi meydana getiren âmilleri «e milliyet idealinin doğuşunu “Milliyet Nedir**” başlıklı yarısında iner-
le)*» meşhur frunsı/ Alini tmol Renan şovle demektedir.
“MIUivTt flkrt ilk defa utsaıun anne kucağında ı>ilm Ko»dufiu ninnilerden. dili döndüğü  lada hecelemeğe ‘*alr»tıfcı kelimelerden, dadılar»-dan. dedelerinden. yaşlı anne »e babalarmdım heyecân içinde dinlemiş olduğu dualardan, menkıbelerden. alr>in bir heyecân içinde bekleyerek idrâk ettiği bayramlardan, bağlı olduğu mubile mabutl adet ve ananelerden, çocukluğunu geçirdiği sokaklardan, ovrumt> olduğu O) un Urdan. evdâdının geçirmiş olduğu tinhten. kendisini. çevresinde bulunan başka imanlara mplcden maddi ve mânevi alakalardan doğar.“
Namık Kemal in Vatan ve mdlı>et mevzuunda ki göeUyien de hemen Hemen Ernest Kenan’la tam bir intibak »e ihenk ar/cdcr
Namık Kemal e göre. «atan “Ö)le bir gaaHbin kdıa ,r)| bir kâtibin kalemi) te çizilen hayali batlardan ibaret değil, milkl. hürriyet. menfaat, kardeşlik, tasarruf. bikimiset. ecdada hürmet. alkur
muhabbet, gençliğin >idı gibi birçok ulvi hislerin tçt imamdan bisıl olmuş mukaddes bir fikirdir.
Namık Kemal “Vatan sevgisi” başlıklı makalesinde, insan “niçin «alanını sevdiftlal lzâh etlerken, “çünkü” disor” İman etrafma
baktıkça her köşesinde. geçmiş ömrünün bir ha/in > Adını adetâ tavlaymış olarak görür. Çünkü vatan, varlısına sebep olan ecdâdının sessiz mtıkrmm ve havaimin vetketi olacak evlâdan çık^ı göründüğü ) erdir.”dİ
1107 dr Yena’da. Napolyon’un kanlı çizmeleri altında ezilen Alman milletine millî bir şuur vermeğe çalışan ve aleyn «arıları ik
Alman ruhuna yoğuran Erm* Mor»/ Amdl “Vatan \e hürmet üstüne” adlı >arnmda a>ni fiirlerin müdafiidir. Mm an milletinehila- bederten ytyle haykırır “Senin sataam Allah» gı»e>inın ilk «ince parladığı. göfcün yıldırlar»» en önce avdmlandıftı. ilk insan gozunün •ngtyk beşiğine e£ildifi| srrdır.
“Senin «atan». annenin teni kuca£»da muhabbetle taşıdığı, bahan» kalbiar imân» »e dinin emirlerini kandığı toprak parçasıdır’
“Ve hurrivet, alala»mm orfüoc, Adetlerine, > asalar*a gorr vaşa- yahildigln, rcdAdmı sevindiren şeyin seni de mutlu kHdıfiı. sabana kuşetlerin seni eıemedıfii ,e şabana çobanlarr. bir hayvan cibi «mi »opayla güdemedi** yerdedir ve vatanv orasıdır| II |
Vatan hakikatnı dini. târihi ve maşeri hâtıraların yoğralduğu mukaddes bir teknedir. Bütün müesseseleriyle din milliyet idealinin doğuşunda, gelişmesinde, maşatanmasında en sihirli rolü oynar.
Hayata filerimiz» açtıfiımız andan itibaren bir serin selvi gölgesine gömüldüğümüz güne kadar, bilerek veya bilmeyerek. dini bir atmosfer içinde yaşarı/. Dini motifler varlı£»ı ilk ânda sezemedigimiz hayat verici oksijen tabakası gibi varlığımın çepeçevre kuşatır. Doğum târihimiz çok defa Kur’anı Kerimin bir sayfasına işaret edilmiştir. Nişanlar, nikâhlar, sünnet törenleri, dini bir eda ve üslûp içinde kutlanır.
Meslid ataşları müminleri bir mıknatıs gibi asm kutup etrafında sıkıca loplar. Asm şeylere İnanman», asm güzel duyguları paylaşnantn. birbiri ile dızdize. sanyana oturmanın gönül açan harn cemaatı kucaklar. Kalpleri saklanan karanlık duygular yavaş yavaş silinir.
Rûhlar avdmlıgm kasnağına doğru kanat çırpar.
sonra t») ramların. kandillerin hurur »e mağfiret oolu guretlı- ftitti du\*intınüz. Adaklar sunulan eslisi türbeleri… Bulutsur göksÜnine »afimur duası için »çdan toprak kokulu ellrr… Boynuzu kmalı kurbanlar. . Bir samanvolu gibi gökyüzüne asılı mahyalar… Tadan unutamadığımız bayram şekerleri. Kamaran gevekri… iftar sofraları.. Aksakalb dedeler m dini bir heyecânla anlattığı camlar. Hac hâtıraları. beşiğimize şefkalle rfcıkn annelerin Ürpertili duaları. .
Savaş Kimlerinde ordumuzun onum düşen din uluları. Hacca giden leylekler… -şadınan keitarmda hû çeken giırrcinkr… Hakikatten daha gukrvuzla efsâneler… Turkulerimize karışan imin pırıltıları…
“Ya şehid ol. Ya gazi” diye ölüm harmanlarına gönderdiğimiz gençler. Hasta risiretlerınde. selûmlaymalarımuda. dileklerimizde ki
islami motifler .. “İmin kılıon kmannu»*’ alperenler… Binlerce sdessrl kurduğumuz unsal yardım müessesesı fllrrler. rekâtlar şahsi hatıralarımızda unutulmaz bir yer tutar. Ferdin hifı/asmı /enginleri, ren. hJlıralannı dolduran. >ahsi>niııi damgaUsan bu laınç sistemi millet içinde, son derece Önemli bir llhim ka>na<ı «e tngl bafiıdır.
‘Illllvel Mİealıni’, din gibi çok kmtetli bir mrsoettcn ve muhtevadan mahrum edilmesi asla dü»Unüleme/.
KifUsa “pevgamber oc»|ı” divecek kadar onu takdis eden Nr milletin minesi delerlerine, inanç ve akidelerine, sağlam gelenekle-
rine. gilrel «e faydalı idetlerine hürmet gösterilmesi milli kaynanma «e milli)et durgusunun kalblere serlcşmcsi için vazgeçilmer »antu.
Türk münevverinta varifemi milletin bu minesi birinelerini araştırmak. onun has al felsefesini sezmek. Türk insanına irfin duns fama yol bulmak, onu anlamak. “Yaban”a ses vermesen Insammula mektepte. tarlada. luvlada. camide hemhal almaktır
DİNİ MUHTEVADAN MAHRUM. TEK BOYUTLU BİR MİLLİYET FİKRİ YAYILMAĞA ÇALIŞILIRSA CEPHEYE
GİDEN ASKER NE İÇİN ŞEHİD OLACAKTIR?
I ) Namık Kemal’in “satan sevgisi” adlı meşhur makalesin» han kelimeleri sadeleştirilmiştir.
II ) Erost Morit/t Arndt “Vom Valerland und hretheif isimli vara

YUNUS BUĞRA YILMAZ BELGELİĞİNDEN
YENİ DÜŞÜNCE DERGİSİ
HAFTALIK DERGİ
SAYI: 35
4 HAZİRAN 1982
SAHİBİ: AKKAN SUVER
SORUMLU MÜDÜR: ALİ GÜRGEN
YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ: ZİKRİ AKIN
YAYIN YERİ: İSTANBUL