Fazlı KÖKSAL: Müslüman İsmi mi? Arap İsmi mi?

TÜİK’in internet sitesinde “Doğum tarihine göre en çok kullanımda olan erkek isimleri ve ilk 100 isim” ve “Doğum tarihine göre en çok kullanımda olan kız isimleri ve ilk 100 isim” başlıklı iki tablo yayımlanıyor. Tablolar her yıl Nüfus Genel Müdürlüğünden alınan verilere göre güncelleniyor. Tablolar 1950 yılından başlıyor, en son 2019 verileri işlenmiş. Bu tabloların incelenmesinde, yıllar geçtikçe ilk 100’de yer alan Türkçe isimler azalırken Arapça isimlerin çoğaldığı, Türkçe isimler ile Türkçeleşmiş/Özümsenmiş Arapça isimlerin sıralamadaki yerinin sürekli gerilediği ya da liste dışı kaldıkları görülmektedir.

Bu tabloya göre 2019 yılında en fazla konulan erkek isimleri sırasıyla şunlar; 1- Yusuf, 2- Eymen, 3-Miraç, 4- Ömer Asaf, 5-Ömer, 6-Mustafa, 7- Kerem, 8-Miran, 9-Hamza, 10-Ahmet,  11 – Ali, 12- Mehmet, 13- Emir, 14-  Ali Asaf, 15-Yiğit, 16- Muhammed Ali, 17-Muhammed

2008’e kadar ilk 100 erkek isimi arasında yer almayan Eymen İsmi 2008’de 85. Sıradan listeye girmiş,  son 5 yılda (2015-2019) listede sürekli 2. sırada yer almış… 1950’den 2003’e kadar birinci sırada olan Mehmet 2003’ten sonra sürekli gerilemiş; 2019’de 12. Sıraya düşmüş… Atakan, Aydın, Ayhan, Aykut,  Cengiz, Çetin, Turan, Tolga, Utku, Sercan, Özgür, Ozan, Oğuz, Oğuzhan, Volkan gibi Türkçe isimler 2000’li yıllardan sonra ilk  100’e girememiş, buna karşılık 1990’lara kadar ilk 100’de yer bulamayan; Berat, Ebubekir, Ensar, Furkan, Muhammed, Muhammed Ali, Muhammed Eymen, Muhammed Emin,  Talha, Yusuf Eymen gibi isimlerin son yıllarda sürekli ilk 100 içinde yer aldığı görülmektedir. Ali, Ahmet, Mustafa, Hasan, Hüseyin gibi geleneksel isimler de sürekli daha gerilere düşmüş…

2019 yılında en fazla konulan kız isimlerin sıralaması ise şöyle; 1-Zeynep, 2-Elif, 3-Defne, 4-Asel, 5-Azra, 6-Eylül, 7-Ebrar, 8-Asya, 9- Öykü, 10-Ecrin, 11-Hiranur, 12-Meryem, 13-Miray, 14-Duru, 15-Zehra, 16-Eslem, 17-Nehir, 18-Zümra, 19-Yağmur, 20-İkra, 21-Ela, 22-Alya, 23-Lina

Kız isimlerinde nispeten Türkçe isimlerin bir ağırlığı olsa da, kız isimlerinde de Arapçaya yoğun bir yöneliş var… 2000’lere kadar listede olmayan Hiranur, Ebrar, Ecrin isimleri ilk sıralara yerleşmiş…  2016 yılına kadar listede olmayan Asel ismi  2016 yılında 94. Sıradan listeye giriş yapmış. Her yıl yükselerek 2019’da 4. lüğe yerleşmiş. Yine geçmiş yıllarda listede olmayan Zümra, Buğlem, Nisanur, İkra, Sümeyye, Mina, Lina, Yesrin son yıllarda ilk yüzdeki yerlerini perçinlemişler… Buna karşılık 2000’li yıllardan önce genellikle ilk yüzde yer alan Aslı, Aslıhan, Aynur, Aysun, Çağla, Demet, Dilek, Duygu, Ezgi, Gizem, Güler, Mine, Neşe, Sevgi, Sıla, Tuğçe, Türkan gibi Türkçe isimler son yıllarda ilk yüz isim arasında yok… Yani Türkçe isimlere itibar azaldı… Geleneksel kadın isimleri de geriliyor. Mesela; 2000’lere kadar 1. Sırada olan Fatma 39. Sıraya, 2. Sırada olan Ayşe 29. Sıraya, 4. Sıradaki Hatice 49. Sıraya gerilemiş.

Malum, bu isimler  “İslam” adına konuluyor. Pekiyi daha iyi Müslüman olduğumuzu göstermek için konulan isimler acaba Müslüman ismi mi Arap ismi mi?

Konuyu birkaç soru ile açalım:

BİR SORU; Hz. Muhammed’in İslam’ı tebliğinden sonra Müslüman olanlar, putperestlik dönemlerindeki isimlerini mi kullandılar, isimlerini mi değiştirdiler?

Hiç bir kaynakta Müslümanlığı kabul eden sahabelerin isimlerini değiştirdiği hakkında bir bilgi yok. Sahabe eski isimlerini kullanmaya devam etti.

Demek ki neymiş; Ömer, Osman, Bekir, Bilal, Enes… Zeynep, Hatice, Fatma, Ayşe vb.. Müslüman ismi değil Arap ismiymiş…

BAŞKA BİR SORU; Birisinin isminin Arap ismi olması onu Müslüman yapar mı?

Yapmaz…

Mesela; Beşir Cemayel, Velid Canpolat, Ömer Şerif, Davud Rajha, Fuad Jouni, Amin Maaloof, Amir Muhammed Arslan,   Necip Azuri, Refik Sallum, İskender Ammun hemen aklıma gelen ismi Arapça olan ünlü Hristiyanlar. Yani isimlerini Müslüman ismi olduğu için değil Arap ismi olduğu için almışlar.

Bazı isimler Yahudilerde de var… Yusuf, İshak, Davut vb..

Demek ki neymiş; Müslüman ismi diye kullandıklarımız Müslüman ismi değil Arap ismi imiş… Veya daha geniş anlamı ile Sami ismi imiş..

VE DEMEK Kİ NEYMİŞ; Dini adına “Çocuklarınıza Müslüman ismi koyun.” Diyerek Türkçe isimlere karşı çıkanlar, aslında ; “Çocuklarınıza Arap ismi koyun” diyorlarmış. Yani Arap ırkçılığı yapıyorlarmış…

Bazıları bu uygulamayı, “Ama  ‘Çocuklarınıza güzel isimler koyun’ diye hadis var” diye savunuyor. Güzel olması için Arapça mı olması lâzım? Kuran’da geçiyor diye Arapça dağ taş isimlerini çocuklara koymak ne kadar doğru? Arapça isimlerin bazılarının anlamlarını sıralayalım: Enes: şecereli at, Süveyda: siyah nokta, Rumeysa: gözü çapaklı kadın, Hacer: taş, Sanem(Senem): put, Kezban: yalancı, Leyla: Leyl den türeme, gece, karanlık. Ceylin –Farsça- yengeç yuvası, Lina hurma ağacı… Bunlar mı güzel isim?  Birisi çocuğuna “Oku” diye isim koysa güleriz. Ama oku anlamına gelen “İkra” son yıllarda en fazla konan isimlerden birisi. Bakın bakalım Arap dünyasında ismi “İkra” olan birisi var mı? Veya Buğlem, Mina, Lina, Yesrin isimlerine ne kadar rastlarız?

Oğuzhan ismini koyana neredeyse kâfir diyeceksiniz, İslamiyet’in doğuşundan önce var olan Arapça isimleri İslami sayacaksınız. Toprak’a, Kaya’ya karşı çıkacaksınız, Bir yer ismi olan Mina’nın, Merve’nin konulmasını önereceksiniz. Bozkurt’a, Arslan’a, Doğan’a karşı çıkacaksınız, Arapça’da Arslan anlamına gelen Esat’a sıcak bakacaksınız. Neredeyse tüm Türkçe isimleri gayri İslami olmakla suçlayacaksınız, Ama peygamberimizin uygun bulmadığı için değiştirttiği isimleri (mesela Âsiye, Yesâr, Nâfi) bile, Arapça oldukları için kullanmakta beis görmeyeceksiniz. Kur’an’da geçiyor diye dağ taş isimlerini, çocuğunuza koyarak İslam’a uygun hareket ettiğinizi sanacaksınız. Bu tavır İslami bir tavır olarak nitelendirilemez… Olsa olsa, “Arabist” bir tavırdır…

Geleneksel isimleri Türkçeleşmiş isimler olarak görebiliriz. Ama Aden, Buğlem, Ceylin, Dai, Erkam gibi anlamı bilinmeyen isimleri -İslami(?) diye- koymak aşağılık duygusundan, Arap hayranlığından başka nedir ki?